Τα αποτελέσματα της μελέτης «Η αγορά καταστημάτων ιδιοκατασκευών & βελτίωσης οικίας στην Ελλάδα και η πανδημία covid-19», που διεξήχθη με την επιστημονική υποστήριξη του Εργαστηρίου Eltrun του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, υπό την αιγίδα του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Λιανικών Πωλήσεων Ελλάδας, με πρωτοβουλία της Praktiker Hellas.
Μετά από ατέλειωτους μαραθωνίους σειρών, την οργάνωση κάθε ντουλαπιού και το ακόνισμα των μαγειρικών μας ικανοτήτων, οι Έλληνες στρέψαμε, εν μέσω lockdown, το βλέμμα μας στο σπίτι. Αυτό αποδεικνύει η πρόσφατη έρευνα που εκπονήθηκε με την επιστημονική υποστήριξη του Eltrun για την Praktiker. Η έρευνα που διεξήχθη υπό την αιγίδα του ΣΕΛΠΕ, συνέλεξε στοιχεία από 738 νοικοκυριά σε ολόκληρη την Ελλάδα με έρευνα πεδίου, συνδυάζοντάς τη με βιβλιογραφικές πηγές.
Το αποτέλεσμα είναι μία εξαιρετικά περιεκτική, συστηματική έρευνα που αποκαλύπτει πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία για τη σχέση των Ελλήνων με τις ιδιοκατασκευές και τα αντίστοιχα καταστήματα που εμπορεύονται τα εν λόγω είδη. Το σπίτι μας έγινε, κυριολεκτικά, το καταφύγιό μας και, όπως ήταν αναμενόμενο, τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν αυτό που ήδη υποψιαζόμασταν: η βελτίωση του σπιτιού και τα DIY projects αναδείχθηκαν, για τους Έλληνες, σε δραστηριότητες πρώτης ανάγκης.
Οι εργασίες βελτίωσης αφορούν εργασίες που μπορούν να πραγματοποιηθούν είτε από ιδιώτες, είτε από επαγγελματίες, αλλά στην περίπτωση των ιδιωτών εξειδικεύεται στα καταστήματα Do-It-Yourself ή DIY. Δηλαδή, τα καταστήματα τα οποία απευθύνονται σε ιδιώτες που επιθυμούν να κάνουν μόνοι τους τις διάφορες εργασίες. Σε αυτή την περίπτωση, πρόκειται για ιδιοκατασκευές ή ιδιοεργασίες, δηλαδή κατασκευές και εργασίες που γίνονται από τον ιδιώτη.
Ένα κατάστημα DIY (do-it-yourself) είναι μία διασταύρωση μεταξύ ενός καταστήματος υλικών ή οικιακών ειδών και μιας επιχείρησης υπηρεσιών. Σκοπός του καταστήματος είναι να ενθαρρύνει έναν πελάτη να δοκιμάσει ένα οικιακό έργο αντί να προσλάβει επαγγελματία. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι τα καταστήματα αυτά δεν πωλούν και σε επαγγελματίες, γεγονός που ενδέχεται να κάνει πιο ιδιαίτερη τη διάκρισή τους.
Είναι χαρακτηριστικό ότι μέχρι σήμερα δεν υπάρχει δόκιμος όρος για τα καταστήματα για ιδιοκατασκευές και ιδιοεργασίες στην Ελλάδα, με τον όρο DIY και Do-It-Yourself να είθισται να χρησιμοποιείται άνευ μετάφρασης.
ΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
1.Βαρυσήμαντο το Home Improvement για 9 στους 10
Για 1 στους 3 πολίτες (33%) είναι πολύ σημαντικό για το νοικοκυριό τους να μπορούν να κάνουν εργασίες οικιακής βελτίωσης και Do-it-Yourself. Η συντριπτική πλειοψηφία του 90%, οι 9 στους 10 πολίτες δηλαδή, δήλωσε πως για εκείνους έχει αρκετή ή πολύ μεγάλη σημασία το να μπορούν να κάνουν εργασίες οικιακής βελτίωσης.
2.Όσο μικρότερο το εισόδημα, τόσο πιο απαραίτητα τα καταστήματα
Η έρευνα κατέδειξε, ακόμα, πως όσο πέφτει το οικογενειακό εισόδημα τόσο πιο απαραίτητα θεωρούνται τα καταστήματα οικιακής βελτίωσης. Συγκεκριμένα, όταν το οικογενειακό εισόδημα είναι μικρότερο των 1.000 ευρώ, η ανάγκη για δυνατότητα πραγματοποίησης εργασιών οικιακής βελτίωσης φαίνεται να είναι σημαντικά μεγαλύτερη.
3. Το 94% κάνει μόνο του ό,τι περνά από το χέρι του
Όσο για το κατά πόσο οι Έλληνες προτιμούμε να κάνουμε μόνοι μας μικρές επιδιορθώσεις και εργασίες στο σπίτι, τα αποτελέσματα της έρευνας αποδείχθηκαν άκρως αποκαλυπτικά, με το 58% να δηλώνει πως προτιμά να τις κάνει ιδιοχείρως και το 36% να επιστρατεύει μία μείξη DIY και επαγγελματικής βοηθείας. Συνολικά, το 94% επιλέγει να κάνει τουλάχιστον ένα μέρος των εργασιών του σπιτιού μόνο του, με μόλις το 6% να αφήνει τα «μερεμέτια» σε κάποιον επαγγελματία. Το ήδη εξαιρετικά υψηλό ποσοστό, μπορούμε με ασφάλεια να υποθέσουμε πως μεγαλώνει ακόμα περισσότερο εν καιρώ πανδημίας που όλοι διστάζουμε να ανοίξουμε την πόρτα του σπιτιού μας σε οποιονδήποτε δεν ανήκει ήδη στην οικογένεια.
4. Μεγάλο trend η φροντίδα του σπιτιού εν μέσω πανδημίας
Όπως ήταν αναμενόμενο, η επέλαση της πανδημίας του ιού Covid-19 έχει, εδώ και έναν χρόνο, αλλάξει δραστικά τον κλάδο των ιδιοκατασκευών και της οικιακής βελτίωσης, έχοντας αναδείξει την πραγματική του αξία, όπως την αντιλαμβάνονται οι Έλληνες. Χαρακτηριστικά, όπως φαίνεται στα στοιχεία της έρευνας καταναλωτών του ΙΕΛΚΑ (Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών) που πραγματοποιήθηκε με δείγμα 850 ατόμων τον Νοέμβριο 2020 με θέμα τις καταναλωτικές συνήθειες των καταναλωτών λόγω της πανδημίας, η φροντίδα του σπιτιού ήταν μία από τις κυριότερες τάσεις με ποσοστό αύξησης 22%.
Αξίζει να αναφερθεί, ακόμα, πως έρευνα του Ελληνικού Συνδέσμου Ηλεκτρονικού Εμπορίου (GR.EC.A), που διενεργήθηκε από τον Δεκέμβριο 2019 έως τον Απρίλιο 2020, κατέδειξε πως ένα μεγάλο ποσοστό από τις 100 πιο γρήγορα αναπτυσσόμενες κατηγορίες την περίοδο των περιορισμών κυκλοφορίας, μεγάλο ποσοστό αφορά τα είδη DIY και ειδικά τον εξοπλισμό εργασιών και τον εξοπλισμό κήπου. Συγκεκριμένα, οι 14 κατηγορίες με τη μεγαλύτερη αύξηση πωλήσεων ήταν οι παρακάτω:
1) Είδη ραπτικής +565%
2) Γυαλιά εργασίας +505%
3) Φόρμες προστασίας +356%
4) Χλοοκοπτικά +254%
5) Ψησταριές υγραερίου +193%
6) Φράχτες και καφασωτά +129%
7) Ηλεκτρικές ψησταριές +125%
8) Σκαπτικά – φρέζες +82%
9) Μετατροπείς +80%
10) Μάσκες εργασίας +71%
11) Δραπανοκατσάβιδα και ηλεκτρικά κατσαβίδια +44%
12) Ηλεκτροκολλήσεις +35%
13) Πολυεργαλεία +27%
14) Λάμπες LED +17%
Επιπρόσθετα, οι τάσεις αναζητήσεων στη μηχανή αναζήτησης google (Google trends), και στις 3 περιπτώσεις περιορισμών κυκλοφορίας lockdown στην Ελλάδα (Μάρτιος 2020, Νοέμβριος 2020, Φεβρουάριος 2021), οι αναζητήσεις για εργαλεία παρουσίασαν έντονη αύξηση, πολλαπλάσια των προηγούμενων ετών. Αυτό αποτελεί μία επιπλέον ένδειξη που επιβεβαιώνει την καταγραφόμενη τάση στις ανάγκες και άρα στις πωλήσεις.
5. «Ευπαθής ομάδα» τα εποχιακά είδη
Τα στοιχεία από τις πωλήσεις, ωστόσο, εμφανίζουν κάποιες διαφορές ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη φάση της πανδημίας. Συγκεκριμένα, τον Μάρτιο, Απρίλιο και Μάιο 2020, οι εποχιακές γκάμες είχαν εξαιρετικά μειωμένη ζήτηση. Με το άνοιγμα των καταστημάτων στο τέλος Μαΐου υπήρξε, θεαματική άνοδος στα έπιπλα κήπου, τα χρώματα και γενικότερα στα είδη ιδιοκατασκευών (DIY) σε είδη, δηλαδή, που οι καταναλωτές ένιωσαν την ανάγκη να τα δουν από κοντά και να επιλέξουν το καταλληλότερο για τη δική τους περίπτωση. Κατά το δεύτερο κύμα, από τον Νοέμβριο 2020 έως τον Ιανουάριο 2021, επηρεάστηκαν ακόμα πιο αρνητικά τα εποχιακά είδη αλλά και τα στεγανωτικά και τα χρώματα, γιατί και γι’ αυτά τα προϊόντα η φυσική παρουσία στο κατάστημα θεωρείται απαραίτητη.
6. Είδη πρώτης ανάγκης για τους πολίτες
Ωστόσο, αντιστρόφως ανάλογη τάση παρουσίασε η διάθεση των καταναλωτών για τις εργασίες οικιακής βελτίωσης. Συγκεκριμένα, το 70% του κοινού δήλωσε πως πραγματοποίησε κάποια εργασία μέσα στο τελευταίο εξάμηνο (Φθινόπωρο 2020-Χειμώνας 2021) και μάλιστα σε μία περίοδο που παραδοσιακά δεν είναι ιδανική λόγω καιρικών και άλλων συνθηκών. Μάλιστα, το 43% του κοινού πραγματοποίησε κάποια εργασία μέσα στον τελευταίο μήνα. Αξίζει να αναφερθεί πως οι 2 στους 3 ερωτηθέντες ανέφεραν πως η αιτία για τις εργασίες ήταν κάποια ζημιά που χρειαζόταν, επιτακτικά, επιδιόρθωση. Πρόκειται, άλλωστε, για μία λογική εξέλιξη, καθώς μετά από τόσο μεγάλη περίοδο περιοριστικών μέτρων είναι αναπόφευκτο να υπάρξουν προβλήματα στο σπίτι, ειδικά με την αυξημένη χρήση των χώρων του σπιτιού. Οι αμέσως επόμενοι σημαντικοί παράγοντες είναι ο περισσότερος ελεύθερος χρόνος 34%, ο εντοπισμός προβλημάτων στο σπίτι λόγω του μεγάλου χρόνου παραμονής 22%, αλλά και ψυχολογικοί λόγοι ή αλλιώς λόγοι βελτίωσης της διάθεσης (19%), είτε λόγω της ανάγκης παραμονής σε ενεργό δράση (19%). Με βάση τα παραπάνω, προκύπτει εύλογα και το αποτέλεσμα ότι για την πλειοψηφία του κοινού 53%, τα καταστήματα με είδη σπιτιού αποτελούν είδη πρώτης ανάγκης σε περίοδο περιορισμών κυκλοφορίας (lockdown). Είναι χαρακτηριστικό επίσης ότι για το 89% του κοινού ή για 9 στους 10 πολίτες, αποτελεί πρόβλημα αν τα καταστήματα με τα είδη βελτίωσης για το σπίτι είναι κλειστά. Όταν, δε, υπάρχει μία ζημιά στο σπίτι το ποσοστό αυτό εκτοξεύεται στο 95%!
7. Μη «αναγκαίο λιανεμπόριο» για την Πολιτεία
Κόντρα σε όλα τα παραπάνω, ωστόσο, η Ελλάδα είναι από τις ελάχιστες χώρες παγκοσμίως με κλειστά καταστήματα DIY την περίοδο της πανδημίας, όπως καταδεικνύει η σχετική έρευνα με την επιστημονική υποστήριξη του Eltrun. Μετά από διερεύνηση βιβλιογραφίας που αφορά στα μέτρα που έλαβαν 58 χώρες, από όλο τον κόσμο, διαπιστώθηκε πως μόλις 8 έκλεισαν τις πόρτες των καταστημάτων οικιακής βελτίωσης.
8. Ένας κλάδος που χρειάζεται το φυσικό κατάστημα
Για το 55% των ερωτηθέντων, τα κλειστά καταστήματα είναι ανασταλτικός παράγοντας για να κάνουν κάποιο έργο βελτίωσης στο σπίτι αφού οι εξ αποστάσεως αγορές δεν μπορούν να αντικαταστήσουν επαρκώς τη φυσική παρουσία στο κατάστημα.
9. Συγκεκριμένη ζήτηση και επισκεψιμότητα
Ενδιαφέρον παρουσιάζει, δε, η διαπίστωση ότι ο μέσος καταναλωτής επισκέπτεται τα καταστήματα οικιακής βελτίωσης μόλις 5 φορές ετησίως, αριθμός που δεν θα αύξανε την ευρύτερη κίνηση των πολιτών σε σημαντικό βαθμό, αν τα συγκεκριμένα καταστήματα παρέμεναν ανοιχτά.
Δια ταύτα
Από την αρχή της πανδημίας έως τώρα, λοιπόν, παρατηρείται δραματική αλλαγή της στάσης του κοινού απέναντι σε μεγάλα καταστήματα DIY & Home Improvement. Ενώ, πριν από την υγειονομική κρίση, η τάση ήταν να ανανεώνουμε τους χώρους διαβίωσής μας περιστασιακά, η βελτίωση του σπιτιού γίνεται, στη νέα αυτή εποχή, απαραίτητη διαδικασία που όχι μόνο βελτιώνει τη διάθεση και ξυπνά τη δημιουργικότητά μας αλλά προάγει την ευζωία και διαφυλάσσει την υγεία μας. Μήπως, τελικά, είναι κι αυτή μία βασική ανάγκη ιδίως στην εποχή του «μένουμε (περισσότερο) σπίτι»;
